Upphæðir í m.kr.

Helstu niðurstöður viðhorfskönnunar á meðal áfengis- og tóbaksbirgja. Könnunin var gerð í desember 2015.

Sólarræsting sér um ræstingar á Stuðlahálsi og var fyrsta Svansvottaða ræstingarfyrirtækið á Íslandi. Í Vínbúðum sér starfsfólk um þrif. Árið 2015 voru notaðir 508 lítrar af ræstiefnum og eru 87% þeirra umhverfisvottuð, ýmist með norræna umhverfismerkinu Svaninum eða Evrópublóminu, umhverfismerki ESB. Unnið er að því að allar ræstingarvörur verði umhverfisvottaðar.

Til að fylgjast með orkunotkun er í notkun sérstakt hússtjórnarkerfi sem vaktar notkun rafmagns og hita og stýrir álagi á Stuðlahálsi 2 en þar eru höfuðstöðvar fyrirtækisins, dreifingarmiðstöð og Vínbúðin Heiðrún. Í grænu skorkorti er sett markmið og fylgst með orkunotkun. Til einföldunar er notkunin umreiknuð í meðalheimilisnotkun og markmið og mælingar miðast við hana. Rafmagnsnotkun á Stuðlahálsi var sambærileg notkun 130 heimila og notkun á heitu vatni samsvaraði notkun 113 heimila og jókst mikið sem að mestu má skýra með mjög köldum vetri.

Þær Vínbúðir þar sem ÁTVR greiðir rafmagn eru 27 alls en annars er orka innifalin í leiguverði. Stærð Vínbúðanna 27 er 7.916 fermetrar (63% af heild). Rafmagnsnotkun er 843.863 kWst á ári eða 107 kWst/m². Sé miðað við systurfyrirtækin á Norðurlöndum þá er minnst rafmagnsnotkun á vínbúð hjá okkur.

Umreiknað miðað við heildarfermetrafjölda er áætluð heildarnotkun rafmagns tæplega 2 MWst á ári og á heitu vatni 124 þúsund rúmmetrar.

Markvisst er unnið að innleiðingu á LED lýsingu í viðhaldi á Vínbúðum. Í byrjun árs 2013 var Vínbúðin Austurstræti endurnýjuð og skipt út glóperum og LED lýsing sett þar sem henni var viðkomið. Lækkun á orkunotkun er um 50% frá því að lýsing var endurnýjuð.

Hér er orkunotkun í Austurstræti frá árinu 1992.

Ársnotkun - kWhW

LED ljós eru sett upp þegar Vínbúðir eru endurnýjaðar. Í Álfrúnu var sérstakt verkefni lagt fyrir hóp rafmagnsverkfræðinga til að ná fram góðri lýsingu á sem umhverfisvænstan máta. LED ljós voru nýtt í lofti og spara þau mikið rafmagn. Hreyfiskynjarar fyrir ljós voru settir á salerni og geymslur. Einnig voru settir nýjir ofnar ásamt því að rafmagn og pípulagnir voru endurnýjaðar í heild sinni. 

Sparperur eru settar í Vínbúðir þegar perur eru endurnýjaðar. Helsti kostur sparperunnar er 80% orkusparnaður miðað við glóperu, hún endist í 6-10 ár og ekki er hætta á íkveikju vegna ofhitnunar. 

ÁTVR gerir sér grein fyrir því að loftslagsbreytingar af mannavöldum eru staðreynd. Með því að skrifa undir yfirlýsingu í loftslagsmálum skuldbindur fyrirtækið sig til að að draga úr þeim í starfsemi sinni. ÁTVR kolefnisjafnar allan beinan útblástur, 102 tonn og flug 25 tonn, alls 127 tonn. Þar sem flug er keypt frá þriðja aðila þá verður til jákvætt kolefnisfótspor (e. positive carbon footprint). Með því stuðlum við sjálfbærum rekstri.

Helstu umhverfisáhrifum vegna vörudreifingar má skipta í tvennt. Í fyrsta lagi losun koltvísýrings vegna eldsneytisbrennslu og í öðru lagi slit á vegum vegna aksturs.

AKSTUR

Í árslok 2015 rak ÁTVR 50 Vínbúðir sem seldu tæplega 20 milljónir lítra af áfengi sem er nær eingöngu dreift miðlægt frá vöruhúsi á Stuðlahálsi. Áfengi er dreift með eigin bifreiðum í Vínbúðirnar á höfuðborgarsvæðinu og á Reykjanes og til Borgarness, Hveragerðis og Þorlákshafnar en vörudreifing er aðkeypt í aðrar Vínbúðir. Markmiðið var hækkað á eigin flutning en stóð í stað með aðkeyptan.

Heildarnotkun eldsneytis á flutningabíla ÁTVR var 30.036 lítrar og eknir kílómetrar 86.537. Aukninguna má skýra með aukinni dreifingu með eigin bílum. Þrír sendiferðabílar fóru 45.886 km og eyddu um 4.100 lítrum. Þetta samsvarar því að um 88 tonn af CO₂ fari út í andrúmsloftið.

Heildarnotkun eldsneytis á fólksbíla ÁTVR var tæplega 7.000 lítrar og eknir kílómetrar um 66.437. Þetta samsvarar því að um 14 tonn af CO₂ fari út í andrúmsloftið.

ÁTVR nýtti tólf dísilbíla á árinu 2015. Heildareldsneytisnotkun var 41.077 lítrar af dísilolíu en eknir voru 198.860 kíló­metrar. Heildarlosun 102 tonn af CO₂. Samkvæmt upplýsingum á vef Kolviðs er verð vegna kolefnisjöfnunar 2 kr./kg CO₂. Kostnaður ÁTVR við kolefnisjöfnun vegna aksturs á bílum nam því 204.000 krónum. Eða samsvarandi því að gróð­ursetja 958 tré.

Umfang aksturs vegna dreifingar þriðja aðila utan höfuðborgarsvæðisins er 113 tonn af CO₂. Miðað er við tölur frá cefic.org en þar er áætlað að losun sé 62 g af CO₂/tonnkílómetra.

Útblástur vegna orkunotkunar var bætt inn í útreikninga. Áætlað að notaðar hafi verið 2 MWst rafmagn og 124.000 rúmmetrar af heitu vatni fyrir allan rekstur. Áætlaðaður útblástur er að 22 tonn* losni við framleiðslu rafmagns og 63 tonn CO_2-ígilda** við framleiðslu á heitu vatni. Veitur kolefnisjafna um 8% af útblæstri eða 8 tonn.

*Losun hjá Orku náttúrunnar er um 11 g/kWst. 
**Margfaldað með 46,67 til að finna kWst.

FLUG STARFSFÓLKS

Þó flug falli undir óbein áhrif var ákveðið að kolefnisjafna allt flug. Starfsfólk ÁTVR flaug samtals 25 ferð­ir til og frá Íslandi á árinu 2015. Samkvæmt reiknilíkani Kolviðs um kolefnislosun var losun samtals um 15 tonn CO₂. Miðað við að verð kolefnisjöfnunar sé 2 kr./kg CO₂ þá er kostnaður ÁTVR við kolefnisjöfnun flugs 30.000 krónur. Fjöldi trjáa sem þarf að gróðursetja er 142.

Í innanlandsflugi voru samtals 79 ferðir, flestar til Akureyrar. Samkvæmt reiknilíkani á Kolviði var losun samtals 10 tonn CO₂. Miðað við að verð kolefnisjöfnunar sé 2 kr./kg CO₂ þá er kostnaður ÁTVR við kolefnisjöfnun innanlandsflugs 20.000 krónur. Fjöldi trjáa sem þarf að gróðursetja er 92.

ÓBEIN LOSUN

Könnun á ferðahögum starfsfólks til og frá vinnu var endurtekin. Niðurstaðan var sú að 103 tonn af CO₂ losna út í andrúmsloftið vegna samgangna starfsfólks. Þetta er sama niðurstaða og árið 2014 en ársverkum fjölgaði en losun á stöðugildi lækkaði um 1,7%.
Þetta má þakka:

• Samgöngusamningum
• Minni mengun úr einkabílum 178 í 172 g/km
• Svipuð meðalvegalengd frá vinnustað, 6,8 km

Markmiðið var að minnka losun vegna ferða starfsfólks til og frá vinnu niður í 97 tonn en að þessu sinni náðist markmiðið ekki alveg.

Langtíma markmið ÁTVR er að draga úr notkun bifeiða og nýta vistvænustu bíla sem verða í boði í framtíðinni. Stefnt er að því að útblástur minnki um 40% fyrir árið 2030. Í úrgangsmálum er markmiðið að ná endurvinnsluhlutfalli í 91% og stefnt að því að það verði 98% árið 2030. Urðaður úrgangur var um 30 tonn á síðasta ári, stefnt er á að fara niður í 8 tonn eða um 75% samdrátt. 

Til að draga úr útblæstri í umfangi 2 og 3 er hægt að spara rafmagn og heitt vatn. Setja upp LED perur sem víðast í byggingum. Einnig er hægt að skoða strandsiglingar, auka rafrænar skjalasendingar, nota margnota drykkjarmál og burðarpoka, fjarfundi, minnka plastnotkun, stunda innkaup af nærsvæði, versla inn vistvænan mat, minnka úrgang, endurnotkun, endurvinnsla,  nýta vistvænar samgöngur og vistvæn innkaup. Setja í samninga við birgja ákvæði um kolefnisjöfnun í viðskiptum með vörur og þjónustu. Á vef Vínbúðanna eru nánari upplýsingar um vinnu fyrirtækisins í loftslagsmálum og uppfærast tölur reglulega. Starfsfólk ÁTVR vilja vera fyrirmynd í samfélagslegri ábyrgð og mynda jákvætt kolefnisfótspor sem styður náttúruna okkar. 

* Ekkert markmið

** Markmið í vinnslu

Heildarlosun koltvísýrings þar sem ÁTVR hefur bein áhrif er 102 tonn. Það gerir 355 kg af koltvísýringi á hvern starfsmann fyrirtækisins.

Eingöngu dísilolía er notuð á tólf bifreiðar. Heildarnotkun er 41.077 lítrar eða 143 lítrar á hvern starfsmann. Heildarsala áfengislítra jókst um 2% á árinu.

Óbein losun er 905 tonn af koltvísýringi sem er um 3.154 kg á hvern starfsmann.

Kolefnisspor ÁTVR er því 1.007 tonn en það vantar að reikna lífsferil vöru og innkaup til reksturs og er því ekki endanleg tala.

ÁTVR kolefnisjafnar allan beinan útblástur, 102 tonn og flug 25 tonn, alls 127 tonn hjá Kolviði og er kostnaðurinn við það 254.000 krónur sem samsvarar því að gróðursett séu 1.192 tré.  

Þar sem flug er keypt frá þriðja aðila þá verður til jákvætt kolefnisfótspor (e. positive carbon footprint). Með því stuðlum við sjálfbærum rekstri.

* 1 bein áhrif: G4-EN15
   2 óbein áhrif: G4-EN16
   3 óben áhrif: G4-EN17

Losun CO₂ vegna urðaðs úrgangs er: 25 tonn* 
Með því að flokka úrgang til endurvinnslu í stað þess að urða hann má draga verulega úr losun gróðurhúsalofttegunda. Eins og sést í töflu G4-EN23 flokkaði Vínbúðin 240 tonn af úrgangi. Þannig kom fyrirtækið í veg fyrir að út í andrúmsloftið losnuðu gróðurhúsalofttegundir sem jafngilda rúmlega 1.374 tonnum** af CO₂. Það samsvarar ársnotkun á rúmlega 458 fólksbílum (m.v. 3 tonna losun á fólksbíl). 

88% af verslunum m.v. lítrasölu eru með vigtaðan úrgang. Því má áætla að heildarumfang úrgangs sé 300 tonn, rúmlega 29 tonn urðuð og 271 tonn endurunnið. Þjónustuaðilar eru sífellt að bæta þjónustu og skráningu og því bætist meira við af upplýsingum og skýrir það hækkun úrgangs á milli ára um 15%.

* Blandaður úrgangur margfaldaður með stuðlinum 0,8. Heimild IPCC.  
** Bylgjupappi er margfaldaður með CO₂-ígldis stuðlinum 6,714, plastumbúðir með stuðlinum 0,433, lífrænt til moltugerðar með 2,754 og grófur úrgangur og önnur flokkun með 1,6. Metan er margfaldað með stuðlinum 25. Miðað er við að viðbótarvinna tækja sem valda útblæstri koldíoxíðs sé sambærileg hvort sem bylgjupappinn og pappírinn er fluttur á urðungarstað til urðunar eða fluttur úr landi til endurvinnslu. Heimild: Guidelines for the use of LCA in the waste management sector, eftir Helgu J. Bjarnadóttir, Guðmundur B. Friðriksson ofl.

Rafrænar skjalasendingar

*Leiðrétting frá fyrra ári

Aðfangakeðjan og endurvinnsla skiptir ÁTVR miklu máli. Endurvinnslan hf., ásamt umboðsmönnum hennar, sér um móttöku allra einnota drykkjarvöruumbúða hérlendis, greiðir út skilagjald þeirra, undirbýr þær til útflutnings og selur til endurvinnslu.

Skil á drykkjarvöruumbúðum jókst lítillega milli ára, en alls var hlutfallið 88% af seldum umbúðum. Á árinu nam heildarsala drykkjarvöruumbúða 134 milljónum eininga þar af voru 41,8 milljónir seldar í Vínbúðunum. Gera má ráð fyrir að skil á umbúðum frá Vínbúðunum fylgi almennum skilum og því hafi verið skilað til Endurvinnslunnar um 36,7 milljónum eininga eða 88% af þeim 41,8 milljónum sem seldar eru í Vínbúðunum. 

Til samanburðar var endurvinnsluhlutfall áldósa í Brasilíu 98,4% árið 2014 og hefur verið hæst heimi frá 2001 en í Bandaríkjunum var endurvinnsluhlutfall áldósa 66,7% árið 2013.*

*Heimildir: Aluminium International Today og The Aluminum Association​.

*Tölur frá Endurvinnslunni

Starfsmannavelta er reiknuð út frá öllu starfsfólki sem var í starfi á árinu 2015. Starfsmannavelta er reiknuð Hættir starfsmenn/Heildarfjöldi starfsmanna.

Á árinu voru skráð sex slys sem er fækkun frá fyrra ári en þá voru slysin tíu. Tvö slys voru hálkuslys vegna ferða til og frá vinnu en fjögur slys voru á starfsstöðvum. Markmiðið er öruggur og slysalaus vinnustaður.  

ÁTVR ásamt fleiri fyrirtækjum tók þátt í forvarnarverkefninu, Hjólabætum Ísland sem miðar að því að auka öryggi hjólreiðamanna.

Fjarvistir vegna veikinda og veikinda barna jukust á árinu, voru 2,2% í fyrra en eru 2,3% í ár. Mikil veikindi voru vegna inflúensu á fyrri hluta ársins og skýrir það að mestu mismuninn.

ÁTVR fjárfesti í tæplega 5.700 klukkustundum til fræðslu og þjálfunar starfsfólks. Það jafngildir 141 vinnuviku. Fræðslustundir eru 20 á hvert stöðugildi eða rúmir 2 dagar á starfsmann. Á síðasta ári fóru tæplega 4.800 klukkustundir í fræðslu og þjálfun eða 118 vinnuvikur. Ekki eru í þessum tölum tímar yfir fyrirlestra og þátttöku starfsfólks í símenntun hjá Stjórnvísi, Dokkunni, hjá upplýsingatæknifyrirtækjum og háskólasamfélagi. Sama gildir um ýmsa fyrirlestra sem flestir voru haldnir í tengslum við heilsumánuð. 

Öllu starfsfólki var boðið að fara í frammistöðusamtal á árinu. Unnið er eftir matskerfi þar sem bæði starfsmaðurinn sjálfur og yfirmaður meta frammistöðu á fyrirfram skilgreindum þáttum. Markmiðið er að slíkt samtal eigi sér stað einu sinni á ári og að því var svo fylgt eftir með óformlegra samtali sex mánuðum síðar.

ÁTVR er einungis með starfsemi á Íslandi og því er ekki talin veruleg hætta á að brotið sé á réttindum starfsmanna varðandi samningsrétt eða þátttöku í stéttarfélögum.

Vörugæði og neysluöryggi eru meginstoðir í ábyrgri starfsemi ÁTVR. Fjöldi skilaðra eininga á árinu voru 3.984 sem er aukning um 32% á milli ára. Flest vöruskil má rekja til korkskemmda. Af hverjum 100 þúsund seldum einingum var um 10 skilað. Fjöldi innkallana á árinu voru 13. Helstu orsakir voru frávik frá gæðum.

Vottun skynmats hélt áfam á árinu. Þriðji aðili vottar skynmatsferlið og kom reglulega fulltrúi frá BSI á Íslandi, sem er faggild skoðunarstofa, og tók út verklagið. Tilgangurinn með vottun skynmats og úttektum er að tryggja að skjalfestu verklagi sé fylgt og að skuldbinding ÁTVR um að vinna að stöðugum umbótum í skynmatsferlinu sé til staðar.

Mikilvægasti vöru- eða þjónustuflokkur er áfengir drykkir. Óáfengir drykkir, gjafapakkningar, tóbak o.fl. eru því ekki í þessum vísi. ÁTVR framkvæmir ekki eigin merkingu á vörum. Ábyrgð fyrirtækisins felst fremur í að kanna hvort þær séu í samræmi við lög og reglur.

Reglugerð um um vöruval, innkaup og dreifingu áfengis nr. 1106/2015 sem kom í stað eldri reglugerðar um sama efni og reglugerð nr. 1294/2014 um miðlun upplýsinga um matvæli til neytenda, liggja til grundvallar mati á vörum og umbúðum. Þetta er gert í tengslum við innkaup á öllum áfengum drykkjum. 

1) Vörur sem fara í gegnum skynmat hjá gæðaeftirliti ÁTVR
2) Hlutfall af skilagjaldsberandi umbúðum seldum hjá ÁTVR
3) Hlutfall eftir seldum lítrum (nema liður 4)

Íslenska ánægjuvogin

Þróun ÁTVR í samanburði við öll fyrirtæki sem eru mæld á kvarðanum 0–100. 

Þjónustukönnun Gallup meðal viðskiptavina Vínbúðarinnar í nóvember 2015
Ánægja með þjónustu Vínbúða og viðmót starfsfólks. Flokkað eftir stærð Vínbúða og afstöðu kynjanna.

Á heildina litið, hversu ánægð(ur) eða óánægð(ur) ertu með þjónustu Vínbúðarinnar?
Ánægja með þjónustu flokkað eftir afstöðu karla og kvenna

Ánægja með þjónustu, flokkað eftir stærð Vínbúða 

Mælt á kvarðanum 1-5

Hversu gott eða slæmt finnst þér viðmót starfsfólks Vínbúðarinnar almennt vera?
Viðmót starfsfólks Vínbúðanna flokkað eftir afstöðu karla og kvenna